صفر تا صد گیت و ابزارهای مدیریت کد

در دنیای توسعه نرم‌افزار، مدیریت نسخه‌ها یکی از مهم‌ترین مسائل است. سیستم‌های کنترل نسخه (Version Control Systems) به توسعه‌دهندگان کمک می‌کنند تا تغییرات کد را دنبال کرده، همکاری تیمی را بهبود بخشیده و در صورت نیاز به نسخه‌های قبلی برگردند. یکی از محبوب‌ترین و قدرتمندترین ابزارهای کنترل نسخه، گیت (Git) است که توسط لینوس توروالدز توسعه داده شده است.

انواع ورژن کنترل‌ها

سیستم‌های کنترل نسخه به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1. کنترل نسخه‌های محلی (Local Version Control Systems – LVCS): در این روش، نسخه‌های مختلف یک پروژه روی یک کامپیوتر ذخیره می‌شوند که امنیت و همکاری تیمی را کاهش می‌دهد.
2. کنترل نسخه‌های متمرکز (Centralized Version Control Systems – CVCS): در این مدل، یک سرور مرکزی برای ذخیره نسخه‌های مختلف وجود دارد و تمامی توسعه‌دهندگان به این سرور متصل می‌شوند. مانند SVN و Perforce.
3. کنترل نسخه‌های توزیع‌شده (Distributed Version Control Systems – DVCS): در این روش، هر توسعه‌دهنده یک کپی کامل از کل مخزن (Repository) دارد. گیت (Git) و مرکوریال (Mercurial) نمونه‌هایی از این سیستم‌ها هستند.

تفاوت ورژن کنترل‌ها

• LVCS: مناسب برای پروژه‌های شخصی اما بدون پشتیبانی از همکاری تیمی.
• CVCS: امکان همکاری تیمی را فراهم می‌کند اما به سرور مرکزی وابسته است.
• DVCS: همکاری تیمی قوی‌تر، انعطاف‌پذیری بیشتر و عدم وابستگی به سرور مرکزی.

تاریخچه پیدایش Git

گیت در سال ۲۰۰۵ توسط لینوس توروالدز، خالق لینوکس، برای مدیریت کد منبع هسته لینوکس توسعه یافت. پیش از گیت، جامعه لینوکس از BitKeeper استفاده می‌کرد، اما به دلیل مشکلات مالکیتی، نیاز به یک سیستم کنترل نسخه جدید احساس شد.

Git چیست؟

گیت یک سیستم کنترل نسخه توزیع‌شده است که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تغییرات پروژه را مدیریت کنند. ویژگی‌های اصلی گیت شامل سرعت بالا، پشتیبانی از کار تیمی، مدیریت شاخه‌ها (Branches) و امکان بازیابی نسخه‌های قبلی است.

ابزارهای Version Control

برخی از ابزارهای محبوب مدیریت نسخه شامل موارد زیر هستند:

• Git
• SVN
• Mercurial
• Perforce
• Bazaar

چرا به Git نیاز داریم؟

گیت به دلایل زیر اهمیت دارد:

• پیگیری تغییرات کد
• همکاری تیمی بهتر
• امکان بازگشت به نسخه‌های قبلی
• مدیریت شاخه‌ها برای توسعه ویژگی‌های جدید
• امنیت و پایداری بالا

کامیت (Commit)

Commit در گیت به معنای ذخیره تغییرات در مخزن محلی است. هر کامیت دارای یک شناسه یکتا (Hash) است و شامل اطلاعاتی مانند تغییرات اعمال‌شده و نام نویسنده می‌باشد.

پوش (Push)

دستور Push در گیت برای ارسال تغییرات از مخزن محلی به مخزن راه دور (Remote Repository) استفاده می‌شود. این دستور برای به‌روزرسانی مخزن اصلی در همکاری تیمی ضروری است.

مرج کردن (Merging)

مرج کردن فرآیند ترکیب شاخه‌ها در گیت است. دو روش رایج برای این کار وجود دارد:

• Merge Commit: تمامی تغییرات در یک کامیت جدید ادغام می‌شوند.
• Rebase: تاریخچه کامیت‌ها بازنویسی شده و تغییرات به طور پیوسته اعمال می‌شوند.

برای استفاده از دستورات commit، push و merge در گیت، می‌توانید از این دستورات استفاده کنید:

🔹 Commit: ذخیره تغییرات در مخزن محلی با یک پیام توضیحی
🔹 Push: ارسال تغییرات از مخزن محلی به مخزن راه دور روی شاخه main
🔹 Merge: ادغام شاخه feature-branch به شاخه جاری

تیم‌سازی در گیت

برای کار تیمی با گیت، معمولاً از پلتفرم‌هایی مانند GitHub، GitLab یا Bitbucket استفاده می‌شود. توسعه‌دهندگان می‌توانند از شاخه‌های مختلف برای توسعه ویژگی‌ها استفاده کنند و پس از بررسی، تغییرات را به مخزن اصلی ادغام کنند.

مدیریت پروژه در گیت

گیت امکانات متعددی برای مدیریت پروژه فراهم می‌کند:

• استفاده از Branches برای توسعه ویژگی‌های جدید
• Pull Requests برای بررسی کد قبل از ادغام
• Tags برای نشانه‌گذاری نسخه‌های خاص
• CI/CD برای استقرار خودکار کد

ابزارهای مدیریت ورژن کنترل

برای استفاده راحت‌تر از گیت، ابزارهای مختلفی وجود دارند:

• Git CLI (خط فرمان گیت)
• Git GUI (رابط کاربری گرافیکی گیت)
• Sourcetree (ابزار مدیریت مخزن)
• GitKraken (محیط گرافیکی حرفه‌ای)
• GitHub Desktop (برای کاربران GitHub)

نتیجه‌گیری

Git یک ابزار قدرتمند و پرکاربرد برای مدیریت نسخه‌ها در پروژه‌های نرم‌افزاری است. با استفاده از گیت، توسعه‌دهندگان می‌توانند تغییرات را مدیریت کرده، همکاری تیمی را بهبود ببخشند و از اشتباهات احتمالی جلوگیری کنند. تسلط بر گیت یکی از مهارت‌های اساسی برای هر برنامه‌نویس محسوب می‌شود.